Πολεμικό Μουσείο

Το Πολεμικό Μουσείο, θεματοφύλακας της ελληνικής στρατιωτικής ιστορίας, συγκεντρώνει στις συλλογές του ανεκτίμητο πλούτο κειμηλίων, καλλιτεχνημάτων, βιβλίων και αρχειακού υλικού, ο οποίος συντελεί στην καταγραφή, μελέτη και γνωστοποίηση στο ευρύ κοινό των πολεμικών αγώνων του Ελληνισμού από την απώτατη αρχαιότητα ως τις μέρες μας. Κατόπιν απόφασης της ελληνικής πολιτείας, το 1964, περί ίδρυσης ενός Μουσείου φόρου τιμής σε αυτούς που πολέμησαν για την ελευθερία της πατρίδας, ιδρύθηκε, το 1975, το Πολεμικό Μουσείο, το οποίο μέχρι σήμερα αποτελεί θεματοφύλακα της στρατιωτικής ιστορίας της Ελλάδας. Μέσα από τη συγκέντρωση, διαφύλαξη, έκθεση και ανάδειξη κειμηλίων πολεμικού ενδιαφέροντος, το Μουσείο συνεισφέρει στη μελέτη και προβολή των στρατιωτικών αγώνων των Ελλήνων, από την απώτατη αρχαιότητα ως τη σύγχρονη εποχή. Οι πλούσιες συλλογές, αποτελούμενες από μοναδικά ιστορικά κειμήλια, έργα τέχνης, έγγραφα, βιβλία, εφημερίδες, φωτογραφίες και ταινίες, αποτελούν έναν μουσειακό θησαυρό, ο οποίος συνθέτει ένα πλήρες αφήγημα της στρατιωτικής πορείας του Ελληνισμού, διεγείρει την ιστορική συνείδηση και τη συλλογική μνήμη και προάγει την εθνική ενότητα.

Οι εκθεσιακοί χώροι του Πολεμικού Μουσείου, ακολουθώντας την πορεία του Ελληνισμού μέσα στους αιώνες, διακρίνονται σε 20 θεματικές ενότητες με βάση τη χρονολογική υπαγωγή. Έτσι, οι συλλογές ξεκινούν με τα προϊστορικά χρόνια και καταλήγουν στην ελληνική εκστρατεία στον Πόλεμο της Κορέας, το 1955. Οι συλλογές περιλαμβάνουν πλήθος μοναδικών αρχαιολογικών και ιστορικών κειμηλίων, έργα τέχνης, ζωγραφικούς πίνακες, γλυπτά και χαρακτικά, αντικείμενα άμεσα σχετιζόμενα με τη στρατιωτική διάσταση της ιστορίας, όπως όπλα, σημαίες και στολές, ενώ το αφήγημα του Μουσείου συμπληρώνεται από πρωτότυπα έγγραφα, σπάνιες φωτογραφίες και εξόχως ενδιαφέροντα μοντέλα και διοράματα. Στους εξωτερικούς χώρους του Μουσείου εκτίθενται πυροβόλα όπλα μεγάλου διαμετρήματος, καθώς και πλήθος αεροσκαφών της Πολεμικής Αεροπορίας και εκθέματα του Πολεμικού Ναυτικού.

Η Θάλεια Φλωρά Καραβία (1871-1960), υπήρξε μία από τις σημαντικότερες και πλέον παραγωγικές Ελληνίδες ζωγράφους, και δη εκπροσώπους της σχολής του Μονάχου, με το εικαστικό της έργο να αποτελείται από αρκετές χιλιάδες ελαιογραφίες, υδατογραφίες και σχέδια με κάρβουνο ή μολύβι. Η Καραβία ακολούθησε ως πολεμική ανταποκρίτρια τον Ελληνικό Στρατό σε πλήθος συρράξεων. Η καταγραφή του συνολικού έργου της δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα, καθώς αυτό βρίσκεται κατακερματισμένο σε πλήθος ιδιωτικών και δημόσιων συλλογών, μία από τις οποίες φυλάσσεται και εκτίθεται στο παράρτημα Αθηνών του Πολεμικού Μουσείου. Τα έργα της Καραβία που ανήκουν στο Πολεμικό Μουσείο συνθέτουν μία από τις χαρακτηριστικότερες και πλέον σημαντικές συλλογές του, αριθμώντας δεκάδες καλλιτεχνήματα που απαθανατίζουν επώνυμες μορφές του νεότερου ελληνικού στρατιωτικού βίου, αλλά και άσημους μαχητές, σκηνές από μάχες αλλά και στιγμές καθημερινού στρατιωτικού βίου.

Το παράρτημα Αθηνών του Πολεμικού Μουσείου φιλοξενεί το μεγαλύτερο και πλέον ενδιαφέρον μέρος της οπλικής συλλογής του μεγάλου ευεργέτη των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, Ταγματάρχη Πυροβολικού Πέτρου Σαρόγλου (1865-1920). Ο Σάρογλος, με τη διαθήκη του, παραχώρησε τη συλλογή του, η οποία περιλαμβάνει επιθετικά και αμυντικά όπλα, αγχέμαχα και πυροβόλα, προερχόμενα κυρίως από τη Βαλκανική, τη Δυτική Ευρώπη και την Ασία. Αριστουργήματα οπλοτεχνίας και μικροτεχνίας πολλά εξ αυτών, αντικατοπτρίζουν όχι μόνο τις πολεμικές μεθόδους και τεχνικές τους παρελθόντος, αλλά και τις αντιλήψεις, τις διανοητικές και συναισθηματικές προσλαμβάνουσες των λαών της γης για τον ίδιον τον πόλεμο και τη θέση των όπλων μέσα σε αυτόν.

Η Βιβλιοθήκη του παραρτήματος Αθηνών του Πολεμικού Μουσείου φιλοξενεί περί τους 30.000 τίτλους ελληνόγλωσσων και ξενόγλωσσων βιβλίων, εντύπων, περιοδικών και εγκυκλοπαιδειών, που αφορούν σε πλήθος επιστημονικών αντικειμένων. Το σώμα της Βιβλιοθήκης, με το παλαιότερο κειμήλιο να χρονολογείται τον πρώιμο 19ο αιώνα, διαρκώς ανανεώνεται με νέες προσκτήσεις, χάρη σε αγορές και δωρεές. Κεντρική θεματολογία της Βιβλιοθήκης αποτελεί η ιστορία του Ελληνισμού, με ενδεικτικές εξειδικευμένες συλλογές να αφορούν Στρατιωτικούς Κανονισμούς, το Μικρασιατικό Ζήτημα και την Εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Διαδόχων του. Στη Βιβλιοθήκη διατηρείται επίσης και η πλήρης σειρά των εκδόσεων του ίδιου του Πολεμικού Μουσείου.

Το Φωτογραφικό Αρχείο του παραρτήματος Αθηνών του Πολεμικού Μουσείου, διαθέτει σπάνιο πλούτο χιλιάδων πρωτότυπων φωτογραφιών, οι οποίες χρονολογικά ξεκινούν περί τα τέλη του 19ου αιώνα και συγκεκριμένα περί την εποχή του Ελληνοτουρκικού Πολέμου του 1897 και καταλήγουν στη σύγχρονη εποχή. Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες ελληνικές φωτογραφικές συλλογές στρατιωτικού ενδιαφέροντος.

Το Ιστορικό Αρχείο του παραρτήματος Αθηνών του Πολεμικού Μουσείου φιλοξενεί μία μεγάλης ιστορικής σπουδαιότητας συλλογή από πρωτότυπα έγγραφα, χειρόγραφα και μηχανογραφημένα, καθώς και πλήθος εντύπων και εφημερίδων. Το Αρχείο διακρίνεται σε δύο βασικά σώματα: Το πρώτο, αποτελείται από αρκετές μικρής έκτασης συλλογές, περισσότερων των 10.000 τεκμηρίων, προερχόμενες από αγορές ή δωρεές, οι οποίες καλύπτουν μια περίοδο από τον πρώιμο 19ο αιώνα, και συγκεκριμένα την Ελληνική Επανάσταση, ως και τη σύγχρονη εποχή. Το δεύτερο συνίσταται από περίπου 90.000 έγγραφα προερχόμενα από το προσωπικό αρχείο του Ναπολέοντα Ζέρβα.